بازاریابی چابک یا (Agile Marketing) چیست؟
آیا میدانید بازاریابی چابک چیست؟ یا تابهحال از آن استفاده کردهاید؟ از گذشته تا به کنون بهرهوری درست و اصولی از زمان کار بسیار سخت و دشواری بوده و کسبوکارهای مختلف برای اینکه بتوانند در فرآیندهای مختلف با بیشترین سرعت ممکن پیش بروند، روشهای گوناگونی را ابداع کردهاند؛ هنگامیکه درگیر پروژههای بزرگ باشید، مطمئناً مدیریت زمان اهمیتی دوچندان پیدا میکند.
اینکه ساعات روز را چگونه و به چه صورت تقسیم کنید تا کارها در سریعترین زمان ممکن به پایان برسد همیشه از چالشها بزرگ سازمانها بوده است. یکی از روشهایی که در این زمینه وجود دارد و نتایج خوبی نیز داشته است، بازاریابی چابک است؛ بهصورت کلی این روش بر اساس تقسیمکار برای حداقل کردن زمان موردنیاز تأکید میکند.
در این مقاله از سایت مهدی عراقی قصد داریم بگوییم بازاریابی چابک چیست و در ادامه نحوه استفاده از آن را برایتان میآوریم.
بازاریابی چابک چیست؟
چه صاحب کسبوکار باشید و چه نه مطمئناً میدانید که زمان همیشه طلاست و اگر مقداری از آن را از دست بدهید، دیگر هرگز به دستش نخواهید آورد. از گذشتههای دور تا به کنون یکی از دغدغههای اصلی افراد این بوده است که چگونه میتوانند کارها را در سریعترین زمان ممکن به انجام برسانند و درنهایت بهرهوری خودشان را افزایش دهند.
دراینبین، افراد مختلف با تلاشهای فروان توانستهاند روشهای گوناگونی را خلق کنند که برخی نتیجهبخش و برخی نیز بیفایده بودهاند؛ بازاریابی چابک یکی از این روشهای موفق است که امروزه توسط تمامی کسبوکارهای دنیا برای پیش بردن فرآیندها استفاده میشود.
به کمک این روش، شما میتوانید یک پروژه بزرگ را که به نظر انجام دادنش کاری بسیار سخت و دشوار است، به بخشهای کوچکتر تقسیم کنید و بدون هیچگونه ترسی، به تمرکز روی آن قسمتها مشغول شوید.
پسازاینکه قسمتهای مختلف کار تعیین شد، فرد یا افراد مربوطه برای هرکدام از این قسمتها یک تیم مشخص را تعیین میکنند که برای مدتی مشخص، بهصورت مستمر روی آن کار کنند و درنهایت به پایان برسانند؛ این کار باعث میشود که در وقت شما بسیار صرفهجویی شود و از طرفی دیگر، کیفیت کار نیز بهشدت افزایش خواهد یافت.
ازآنجاییکه مغز هر انسان دارای قدرت و انرژی محدودی است، عملاً سپردن چند کار بهصورت همزمان به یک تیم از احمقانهترین کارها به شمار میآید و بهرهوری را بهشدت کاهش میدهد. اما اگر نقاط تمرکز افراد محدود باشد، مغز آنان میتواند بهسادگی کارها را پیش ببرد و در سریعترین زمان ممکن به پایان برساند.
یکی از گروه افرادی که بهشدت از این روش مدیریتی استفاده میکنند و از واجبات کارشان به شمار میآید، برنامه نویسان هستند؛ درواقع اولین کسانی که این روش را ابداع کردند همین افراد بودند و باگذشت زمان، بازاریابیان فهمیدند که با اعمال یکسری تغییرات میتوانند از آن بهرههای زیادی ببرند.
بازاریابی چابک یک نسخه کپی ولی تغییر دادهشده از مدیریت چابک است؛ درواقع بااینکه این روش برای برنامه نویسان ساختهشده بود، اما به دلیل ویژگیهای فوقالعادهاش در بین بازاریابان به محبوبیت رسید.
بسیاری از برنامه نویسان میگویند که این روش صرفاً برای کار آنان مناسب است و در بازاریابی نباید به کار گرفته شود؛ اما برخلاف این نظر، شما به هر سازمانی که سر بزنید خواهید دید که به کمک مدیریت چابک پروژهها سازماندهی میکند و نتایج خوبی نیز میگیرد.
برای درک بهتر مفهوم، مثالی برایتان میزنم؛ فرض کنید شما قصد دارید یک کمپین بازاریابی را در ماه آینده راهاندازی کنید و برای این منظور نیاز به انجام کارهای زیادی دارید؛ تحلیل بازار هدف، طراحی پرسونا، تحلیل اطلاعات کمپینهای قبلی و …
برای این منظور، شما میتوانید دو روش را در پیش بگیرید:
- اینکه کارها را بدون هیچ نظم خاصی بین افراد مختلف تقسیم کنید تا به انجامشان بپردازند
- یا برای اینکه هر کار به چه کسی و چرا داده شود دلیل داشته باشید و برای این منظور، برنامهریزی لازم را انجام دهید.
مثلاً میگوییم که وظیفه تجزیهوتحلیل اطلاعات مشتریان قبلی بر عهده گروه X باشد و طراحی پرسونا بر عهده گروه C و طراحی عناصر بصری نیز بر عهده گروه Y باشد؛ در چنین شرایطی هر تیم مشغول به کار خودش خواهد بود بدون اینکه به کار تیمهای دیگر کاری داشته باشد اما درعینحال، پروژه اصلی در حال پیش رفتن است.
علاوه بر مزایای بالا، یکی از فواید بازاریابی چابک این است که در مدتهای زمانی معین هر تیم میتواند با تیم دیگر ارتباط برقرار کند و نتیجه کارهایشان را بپرسد و از آنان در کار خودش استفاده نماید؛ پس از گذشت مدتی معین مثلاً یک هفته یا یک ماه، تمامی تیمها با یکدیگر جلسه برگزار میکنند و هر تیم، نتایج کار خودش را برای بقیه شرح میدهد.
هنگامیکه اعضای هر گروه درگیر کار هستند، ممکن است به مشکلات زیادی برخورد کنند اما چون به روش مدیریت چابک کار میکنند، این آزمون خطاها را شخصاً انجام میدهند و در کارهای بقیه تیمها تداخلی ایجاد نمیکنند، درصورتیکه اگر از این روش استفاده نکنید و همه اعضا مشغول یک بخش مشخص باشند، همه اعضا درگیر شده و کیفیت کار همه پایین میآید.
این روش امروزه به دلیل مزایای فوقالعادهای که دارد توسط شرکتها و افراد مختلف در زمینههای گوناگون استفاده میشود.
بااینکه بازاریابی چابک بیشتر از سال 2001 به بعد به معروفیت بالایی رسید و به کار گرفته شد، اما در سالها پیش نیز از آن استفاده میشد؛ مارتین فولر را بهعنوان اولین کسی میدانند که بهصورت رسمی این روش را ابداع کرده و در سال 1957 به کار گرفته است.
بیانیه چابک چیست؟
در سال 2001 تعدادی از برنامه نویسان برای اینکه بتوانند این روش را استانداردسازی کنند و برای استفاده عموم مردم هماهنگ سازند جلسهای برگزار کردند که نتیجهاش این شد که بازاریابی چابک، اصولی و استاندارد وارد شد و ازآنپس هر فردی میتوانست بهسادگی برای مدیریت پروژههایش از آن استفاده کند.
بازاریابی چابک چه مزایایی دارد؟
حالا که متوجه شدید بازاریابی چابک چیست، نوبت آن است که به شما بگوییم به کمک آنچه مزایایی را میتوانید به دست آورید.
1 – مدیریت زمان
همانطور که احتمالاً تا به اینجا متوجه شدهاید اصلیترین فایده بازاریابی چابک این است که باعث صرفهجویی بسیار زیاد در زمان شما میشود و این صرفهجویی، ابعاد مختلفی از کسبوکارتان را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
بهعنوانمثال فرض کنید شما برای به پایان رساندن یک پروژه به روش معمول نیاز به 1 ماه زماندارید اما به کمک استفاده از بازاریابی چابک، این زمان را به 15 روز تغییر میدهید! در چنین شرایطی شما درواقع 15 روز وقت اضافهدارید و میتوانید در آنکارهای زیادی انجام دهید و خودتان را بسیار چلو بی اندازید!
2 – اولویتبندی و پیشروی درست
یکی از اصلیترین اصول مدیریت زمان اولویتبندی است؛ در بازاریابی چابک شما میتوانید با اولویتبندی اصولی کارها، تیمهای مختلف شرکت را در جهتی که میخواهید حرکت دهید و درنهایت به اهدافی که دارید برسید.
3 – مقابله با تغییرات ناگهانی
هر فردی که در بازارهای مختلف فعالیت کرده باشد، میداند که ممکن است در لحظه هر اتفاق ناگهانی رخ بدهد و بهکل تمامی معادلات را به هم بریزد؛ این باعث میشود که شما مجبور شوید بسیاری از استراتژیهایی که تا پیشازاین داشتید را خط بزنید و به سراغ روشهای جدیدی بروید.
چنین چیزی برای شرکتهایی که از بازاریابی چابک استفاده نمیکنند یک کابوس بزرگ است؛ زیرا باید تغییرات گستردهای اعمال کنند و استراتژیهای عجیبوغریبی را اتخاذ کنند.
اما اگر شما از این روش استفاده کنید، به دلیل اینکه کارها را به تیمهای مختلفی سپردهاید بهسادگی میتوانید با تغییرات جزئی خودتان را از این شرایط نجات دهید بدون اینکه با بقیه تیمها کاری داشته باشید.
4 – واضح بودن ارتباطات
یکی از مزیتهای اصلی بازاریابی چابک این است که در بخش ارتباطات بسیار میتوانید مؤثر عمل کنید و جلوی بسیاری از مشکلات را بگیرید؛ درگذشته که امکان استفاده از این روش وجود نداشت، مدیران برای برنامهریزی به مشکلات زیادی میخوردند و نمیتوانستند بهراحتی نه بگویند یا وظایف هر فرد را مشخص کنند.
از طرفی دیگر، به دلیل اینکه هر تیم دارای وظایف مشخصی است، شما میتوانید با برگزار کردن جلسات گوناگون در بازههای زمانی مختلف، از روندها و نتیجههایی که از هر گروه بهدستآمده اطلاع یابید و درنهایت در صورت لزوم، استراتژیهای جدیدی را در پیش بگیرید.
5 – دارای قابلیت نتیجهگیری سریع
طبیعتاً هر شرکتی از اجرای روشهای مختلف بازاریابی یک هدف دارد و آن نیز رسیدن به نتیجه و درنهایت افزایش سود و فروش است؛ شرکتهای بسیاری هستند که باوجود طراحی استراتژیهای گوناگون و قدرتمند، به هیچ نتیجهای نمیرسند و اینیکی از بدترین اتفاقات ممکن به شمار میآید.
اما به نظرتان دلیل این اتفاق چیست؟ نتیجهگیری نکردن از فعالیتها است؛ به کمک بازاریابی چابک شما میتوانید با تقسیم پروژههای بزرگ به بخشهای کوچک، از نتیجهبخش بودن یا نبودن اقدامات مختلف آگاه شوید و درصورتیکه دیدید به نتایجی که میخواهید نمیرسید، به سراغ راههای دیگری بروید.
این کار باعث میشود که از انجام کارهای اشتباه که نتایجی برایتان ندارند جلوگیری کنید و زمان را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنید.
6 – ارتباط دائم مدیر با تمامی اعضای شرکت
در بازاریابی سنتی معمولاً مدیران شرکتها بهصورت مستقیم با کارمندانشان در ارتباط نیستند و همین میتواند آنان را در نوعی انزوا قرار دهد و امکان نتیجهگیری از فعالیتها یا شناخت نقاط ضعف را کاهش دهد.
امروزه به دلیل سیستمی که بازاریابی چابک به وجود آورده است، تمامی اعضای تیمها میتوانند با یکدیگر در ارتباط باشند و از طرفی دیگر، مدیران نیز وارد جریان شدهاند و از این طریق میتوانند مطمئن باشند که فرآیندها به بهترین شکل ممکن پیش میرود.
7 – مشتری محور بودن و به دست آوردن رضایت مشتری
یکی از بهترین راههای برای رشد یک کسبوکار و بهبود سوددهی آن، تلاش برای به دست آوردن رضایت مشتریان است؛ در بازاریابی چابک به دلیل اینکه شما مستقیماً بهتمامی بخشها دسترسی دارید، میتوانید از نظرات مشتریان استفاده کنید تا رضایت آنان را افزایش دهید و در صورت لزوم تغییرات را در بخشهای مختلف اعمال کنید.
مثلاً اگر مشتری از شیوه برخورد تیم فروش ناراضی باشد، شما سریعاً برای این بخش فکری میکنید و دوباره به بررسی پرسونا مشتری میپردازید.
8 – قابلیت انجام دادن همزمان چند کار مختلف
برای انجام دادن یک پروژه بزرگ راهکارهای مختلفی وجود دارد و درروش سنتی، یک شرکت با تمامی کارمندانش در یکزمان واحد فقط روی یک بخش کار میکنند و این سبب میشود تا زمانی که آن به اتمام نرسد، شما نتوانید وارد بخش جدیدی شوید.
اما در بازاریابی چابک، کارهایی که توسط یک بخش انجام میشوند دخالتی در کارهای بخش دیگر ندارند و ازاینرو در تمامی بخشهای کار بهصورت همزمان پیش میرود.
در بالا بخشی از مزایای این روش را برایتان عرض کردیم؛ اما توجه کنید که فواید بازاریابی چابک تنها محدود به روشهای بالا نیستند شما میتوانید با شخصیسازی اصول به کار گرفتهشده در این استراتژی، نتایج بسیاری زیادی به دست آورید.
بخشهای مختلف بازاریابی چابک کدام اند؟
در این قسمت به بررسی قسمتهای مهم بازاریابی چابک میپردازیم که حتماً باید آنان را بشناسید. در این روش، قبل از تولید هرگونه محصولی باید به درک بسیار خوبی از آن و مخاطبانتان برسید و سعی کنید محصول را کاملاً مطابق با خواسته مشتریان طراحی کنید.
1 – داستان مشتری
هنگامیکه تصمیم به تولید یک محصول میگیرید باید قبل از هر چیزی بدانید که مشتری به چه طور کالایی نیاز دارد و ازنظر او یکچیز ایده آل چیست. یکی از ابزارهایی که در این زمینه میتواند کمک بسیاری به شما بکند داستان مشتری است؛ به کمک این روش، شما میتوانید از تمامی چیزهایی که در ذهن مشتری میگذرد آگاهی پیدا کنید. اینکه ازنظر او محصولی که میخواهد خریداری کند باید چه ویژگیهایی داشته باشد، نحوه تحویل آن چگونه باشد و…
یکی از تصورات اشتباهی که راجع به داستان مشتری وجود دارد این است که حتماً باید طولانی باشد و به جزئیات زیادی اشاره کند؛ بااینکه انجام این کار مزایای زیادی دارد، اما اصلاً واجب نیست. یوزر استوری شما میتواند بسیار ساده باشد و صرفاً اشارهای به انتظاراتی که مشتری دارد داشته باشد.
مثلاً فرض کنید ما یک تولیدکننده لیوانهای حرارتی برای قهوه هستیم؛ داستان مشتری ما میتواند به این صورت باشد:
- من میخواهم لیوانی باکیفیت که عمر زیادی داشته باشد بخرم
- یا من میخواهم لیوانی بخرم که قیمتی مناسبی دارد
برای اینکه داستان مشتری را بنویسید، استفاده ازنظر سنجیها و پرسش و پاسخ با مشتری، صاحب پروژه و هرکسی که بهنوعی با محصول در ارتباط است میتواند بسیار مفید باشد.
2 – صاحب محصول
برای اینکه یک محصول به مرحله تولید برسد، صرفاً نظر کاربران مهم نیست؛ درواقع فردی که نسبت به سرمایهگذاری برای این پروژه اقدام کرده است باید تصمیم نهایی را بگیرد.
فرض کنید شما داستان برند را بهخوبی نوشتهاید و میخواهید یک محصول بینقص را طراحی کنید اما کسی که ایده این کالا را داده است بر اساس دلایلی میگوید که این کار انجام نشود؛ در چنین شرایطی شما چارهای جز متوقف کردن کار نخواهید داشت.
3 – بک لاگ محصول
یکی از عناصر مهم بازاریابی چابک بک لاگ محصول است؛ به کمک اطلاعاتی که در مرحله قبل به دست آوردید، میتوانید یک لیست تهیه کنید که در آن تمامی ویژگیهایی که مشتری انتظار دارد هست و شما بر اساس این چکلیست میتوانید کارها را پیش ببرید.
این عنصر یک نقشه راهنمای کامل است که به شما میگوید برای اینکه بتوانید رضایت مشتری را به دست آورید دقیقاً باید چهکارهایی را انجام دهید؛ مثلاً اینکه در بخش تولید تغییراتی ایجاد شود تا کالاهای تولیدی کیفیت بالاتری داشته باشند، مواد اولیه تغییر کنند و …
4 – اسکرام مستر
درواقع اسکرام یکی از اجزای اصلی بازاریابی چابک است که به کمک آن میتوانید یک پروژه بزرگ را به بخشهای بزرگتر تقسیم کنید و با تمرکز جداگانه روی هر بخش، نتایج شگفتانگیزی به دست آورید.
به کمک این چهارچوب، شما میتوانید بین تیمهای مختلفی که وظایف انجام پروژه رادارند یک هماهنگی به وجود آورید تا در جهت رسیدن به هدف مشترک قدم بردارند.
در متد اسکرام، یک تیم اسکرام وجود دارد که رهبر آن باید اتفاقات و پیشرفتهای هر تیم را بررسی کند و تیمهای مختلف را با یکدیگر هماهنگ سازد.
5 – اسپرینت
همانطور که قطعاً تا به اینجا متوجه شدهاید شما به کمک بازاریابی چابک سعی دارید تا مدتزمان لازم برای اتمام یک کار را کاهش دهید و برای این کار باید یکسری روشها را به کار بگیرید.
مثلاً فرض کنید شما یک تیم فروش، بازاریابی، تیم تولیدی و … دارید که برای هر بخش یکسری وظایف تعیین کردهاید؛ حالا شما باید برای انجام هرکدام از وظیفهها، یک محدودیت تعیین کنید و به هرکدام از این زمانهای تعیینشده یک اسپرینت میگوییم.
6 – اسکرام روزانه
همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، یکی از اصلیترین مزایای بازاریابی چابک این است که شما میتوانید سریع از فعالیتهایتان نتیجهگیری کنید و در صورت نیز تغییرات لازم را ایجاد کنید.
اسکرام روزانه درواقع جلسات روزانهای هستند که توسط اسکرام مستر باید ترتیب داده شوند تا اعضای تیمهای مختلف بتوانند نتایج کارهای آن روزشان را گزارش کنند و درنهایت اگر به هدف تعیینشده نرسیده بودند، مشکل را یافته و تغییری به وجود آورند.
این جلسات در اکثر مواقع بهصورت بسیار کوتاه انجام میشود و در طی چند دقیقه، اعضای مختلف به تبادلنظر میپردازند؛ توجه داشته باشید که اسکرام روزانه حتماً باید در حد چند دقیقه باشد و بیشتر از آن هدر دادن وقت است.
روش کانبان «Kanban method» چیست؟
روش کانبان درواقع یک تصویر کلی از تمامی فرآیندهای اسکرام است و به کمک آن میتوانید بهصورت بهتری از جایی که هستید باخبر شوید و در صورت لزوم اصلاحات لازم را انجام دهید.
معمولاً برای این منظور هر تیم کارها در حال انجام را مانند یک کاغذدیواری نصب میکند یا در نرمافزار رسم میکند.
چگونه از بازاریابی چابک استفاده کنیم؟
حالا که فهمیدید بازاریابی چابک چیست، مزایایش را فهمیدید و دانستید چگونه باعث نتایج شگفتانگیزی میشود، نوبت آن است به شما بگوییم چگونه میتوانید از آن استفاده کنید و به اهدافتان برسید.
در زیر مراحل انجام این کار را مشاهده میکنید:
1 – داستان کاربر را بنویسید
قطعاً با توجه به توضیحاتی که تا به اینجا خدمتتان ارائه کردیم متوجه شدهاید که داستان کاربر تا چه حدی اهمیت دارد.
بنابراین برای استفاده از بازاریابی چابک، اولین قدم نوشتن داستان کاربر است؛ این کار را میتوانید با کمک گرفتن از اعضای تیم، نظر خود مشتریان و … انجام دهید و با شناخت و درک درست از خواستههای مشتری، محصولی کامل و بینقص تولید کنید.
2 – هدفتان را تعیین کنید
مطمئناً هیچ کاری بدون هدف انجام نمیشود! بنابراین شما باید در این مرحله تعیین کنید که میخواهید چه پروژهای را به سرانجام برسانید و درنهایت با انجام آن، چه چیزی به دست خواهید آورد.
در مرحله بعد قسمتهای مختلف کار را اولویتبندی کنید؛ بهصورتی که بدانید در صورت لزوم کدام کار را فدای کدام کارخواهید کرد.
3 – تیم اسکرام را بسازید
تیم اسکرام درواقع وظیفه هماهنگسازی تیمهای مختلف را بر عهده دارد. شما باید در این بخش پس از ساخت تیم اسکرام، تیمهای مختلف و اعضای آن را مشخص کنید و نهایت اسپرینت هر بخش پروژه را تعیین نمایید.
درواقع اصلیترین قسمت بازاریابی چابک این قسمت است و شما باید با تمرکز بر روی آن، اعضا بهصورت صحیح تقسیمبندی کنید زیرا در غیر این صورت شانس موفقیتتان بسیار کم خواهد بود.
4 – استراتژی کانبان را به کار بگیرید
با توجه به توضیحات قبلی حتماً میدانید کانبان چیست؛ درواقع روشی برای سازماندهی بهتر پروژه است و آن را به تصویر میکشد.
بنابراین در این مرحله باید روش خودتان برای این کار تعین کنید؛ مثلاً وایت برد، نرمافزارهای گرافیکی و … میتوانند ایده خوبی باشند.
5 – برای جلسات نتیجهگیری برنامه داشته باشید
اصلیترین بخش از هر کاری نتیجهگیری کردن از تلاشها است؛ پس از اینکه مدتزمانی که برای هر بخش از کار تعیین کردهاید به اتمام رسید، باید با تمامی اعضای تیم جلسهای برگزار کنید و ببینید که آیا کارها همانطور که میخواستید پیش رفته است یا نه و اگرنه دلیلش چه بوده است و چگونه میتوانید از تکرار دوباره این مشکلات جلوگیری کنید.
جمعبندی و نتیجه گیری
بهصورت کلی بازاریابی چابک یکی از بهترین راههای مدیریت زمان در پروژههای بزرگ است که به کمک آن میتوانید از هدر رفتن زمان جلوگیری کنید و در سریعترین زمان ممکن کارها را به پایان برسانید.
پایه و اساس این روش اینگونه است که شما با تقسیم پروژه به بخشهای کوچک سرعت کار را افزایش میدهید و قدرت توسط خود را بالا میبرید.
در این مقاله از سایت مهدی عراقی سعی کردیم بگوییم بازاریابی چابک چیست و در ادامه نحوه استفاده از آن را برایتان شرح دادیم.
نظر شما چیست؟ تا به کنون از این روش استفاده کرده ابد؟ تأثیراتش برایتان چه بوده است؟ خیلی خوشحال میشویم نظراتتان را در بخش کامنتها بنویسید.