بازاریابی پایگاه داده یا (Database Marketing) چیست؟
بازاریابی پایگاه داده چیست؟ آیا راجع به آن چیزی میدانید؟ همانطور که میدانید، دادهها مهمترین و باارزشترین چیز برای شرکتهای بزرگ دنیا هستند و به کمک آنان میتوانند موفقیتهای بزرگی به دست آورده و از شکستها در امان باقی بمانند.
تا به حال دقت کردهاید که چگونه برندهای مختلف ایمیل یا شماره موبایل شمارا پیدا کرده وبری آن پیامک ارسال میکنند؟ شمادر طول روز قطعاً برای به دست آوردن خدمات مختلف، در سایتهای مختلف عضو شده و شماره موبایل و ایمیلتان را وارد میکنید.
این اطلاعات وارد دیتابیس برندهای مختلف شده و آنان با اشتراک گذاری این دادهها، پیامهایشان را به دست شما میرسانند. به این کار بازاریابی پایگاه داده میگوییم؛
بازاریابی پایگاه داده یعنی یک شرکت از دادههای جمعآوریشده از طریق تعامل با مشتری، فرآیند بازاریابی را انجام دهد. مثلاً اگرشما شماره تلفن مدیران شرکتهای مختلف را پیدا کنید و برایشان ایمیل یا پیامکی بفرستید، اصطلاحاً از بازاریابی پایگاه داده استفاده کردهاید.
در این مقاله از سایت مهدی عراقی قصد داریم بگوییم بازاریابی پایگاه داده چیست و در ادامه نحوه طراحی آن را برایتان بیاوریم.
بازاریابی پایگاه داده چیست؟
بهصورت کلی، بازاریابی پایگاه داده یعنی ما از یکسری اطلاعاتی که از مشتریان قدیمی، فعلی یا بالقوه داریم استفاده کنیم تا از طریق آن، فرآیند بازاریابی را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم.
تا به حال برایتان پیش آمده است که در سایتی ثبتنام کنید و آن برای این کار شماره تلفنتان را بخواهد؟ فکر میکنید دلیل این کار چیست؟ طبیعتاً دلیلی مشخص برای آن وجود دارد.
بگذارید صادق باشیم؛ هیچ انسان یا شرکتی در دنیا وجود ندارد که خدمتی را بدون دلیلی ارائه کند؛ برخی از آنان از شما پول دریافت کرده، و بعضی نیز رایگان هستند.
اما ایا تا به حال از خودتان پرسیدهاید که چرا چنین شرکتهایی باید خدماتی رایگان عرضه کنند و هزینههای سنگینی برایش بپردازند؟ مثلاً چرا تلگرام، واتساپ و … باید رایگان باشد؟ مگر شما نسبتی با مدیر عامل این شرکت دارید؟
آفرین! جمعآوری داده. دادهها و اطلاعات مهمترین سرمایههای یک شرکت در هر زمینهای به شمار میرود و اگر فردی بتواند از آنان به درستی استفاده کند، درزمینهٔ فروش و سود بسیار پیشرفت خواهد کرد.
یکی از اصلیترین راههای جمعآوری دادههای کاربران برای شناختنشان، تبلیغات به روشهای مختلف است که کاری بسیار هزینه بر و سخت است.
هنگامیکه ما یکسری دادهها مثل خریدهای قبلی، شماره تلفن، ایمیل و … از مشتریان داشته باشیم، به سادگی میتوانیم آنان را بر اساس الویت و احتمال خریدشان از ما دستهبندی کنیم و درنهایت با ارسال پیامهایی کاملاً شخصیسازی شده، بازاریابی را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم.
برای درک بازاریابی پایگاه داده کافیست یک سر به ایمیل یا پیامکهای خودتان بزنید؛ به راحتی میتوانید حجم انبوهی از پیامهای تبلیغاتی را مشاهده کنید که اکثرشان با توجه به علاقه شما طراحی شدهاند.
به نظرتان این پیامکها بیدلیل ارسال میشوند؟ اصلاً شماره تلفن شمارا از کجا پیدا کردهاند؟
اگر یک سیمکارت همراه اول داشته باشید، طبیعتاً اطلاعات شمااز قبیل سن، محل زندگی و … تان در دیتابیس این شرکت قرار دارد؛ حالا همراه اول میتواند به سادگی با شرکتهای مختلفی قرار داد امضا کند و اجازه دهد که آنان برای شما پیامکهایی شخصیسازی شده و بر اساس اطلاعاتتان بفرستند.
بازاریابی پایگاه داده میتواند بهصورت بسیار ساده مانند یافتن ایمیلهای افراد مختلف و ارسال پیام انبوه به کاربران یا بهصورت پیشرفته و با کمک الگورتیمهای پیچیده انجام شود.
این استراتژی بهصورت همزمان میتواند اخلاقی را غیراخلاقی باشد؛ مثلاً شرکتی که دائماً و بدون توجه به حریم خصوصی افراد، شروع به ارسال ایمیل برایشان میکند مسلماً درحال انجام کاری غیر اخلاقی است.
از طرفی دیگر، اگرشما بر اساس الگوریتمهایی خاص دادهها را تحلیل کرده و دسته بندی کنید و در ادامه بر اساس نیاز و علاقه مشتری شروع به ارسال ایمیل و پیام برای او کنید، کاری اخلاقی انجام دادهاید. البته این کار نیز باید با اجازه مشتری باشد.
تمامی این اقدامات برای جمعآوری دادههای باارزشی است که به صاحبان شرکتها کمک میکند فرآیند بازاریابیشان را به خوبی انجام داده و محصولاتی مناسب تولید کنند.
بازهم تاکید میکنم که این استراتژی به خودی خود نه بد است و نه خوب و نیت شماست که این موضوع را مشخص میکند.
یک بازاریابی پایگاه داده خوب، باید چه ویژگیهایی داشته باشد؟
حالا که بهصورت کلی فهمیدیم بازاریابی پایگاه داده چیست، نوبت آن است که بدانید شرکت-های بزرگی دنیا بدون اصول و برنامه مشخص به سراغ این استراتژی نمیروند!
در عصری که ما زندگی میکنیم، شما هرگز نمیتوانید صرفاً با داشتن اطلاعات مخاطبان مانند شماره تماس و ایمیل و …، بازاریابی موفقی داشته باشید.
در بهترین حالت، اگر برای مشتری پیامهایی نامناسب بفرستید که توجهاش را جلب نمیکند، شمارا بلاک کرده و دیگر تا آخر عمرتان او را نخواهید دید.
در زیر، ویژگیهای یک بازاریابی پایگاه داده خوب را برایتان میآوریم:
در این استراتژی، ما باید با دیدی کاملاً باز برویم و از ارسال پیامهای انبوه خودداری کنیم
ازاینجاییکه بازاریابی پایگاه داده لزوماً کار ارزان قیمتی نیست و ما نیز سرمایهمان را از داخل جوب پیدا نکردهایم، بنابراین هرگز بهصورت کورکورانه و بدون داشتن تصویری واضح هرگز از این استراتژی استفاده نخواهیم کرد.
از طرفی دیگر، حتی اگر اطلاعات تماس مخاطبان را نیز در دست داشته باشیم، باید از صحتشان مطمئن شویم. مثلاً شماره تلفنی که توسط شخص تأیید نشده یا ایمیلی که هنوز واقعی بودنش تأیید نشده است، جایی در بازاریابی پایگاه داده ندارد.
و مورد بعدی عدم ارسال انبوه پیامها است؛ شاید درگذشته یافتن اطلاعات تماس افراد و ارسال ایمیل و … بهصورت انبوه به آنان نتایج خوبی داشت، اما این موضوع امروزه صادق نیست.
بنابراین در این استراتژی، تمامی کارهای ما باید بهصورت مدیریت شده باشد تا شرکت از لحاظ مالی دچار آسیب نشود.
پیامهایی که ارسال میکنیم باید کاملاً شخصیسازی شده باشند
اگر تابه کنون خریدی بهصورت آنلاین انجام داده باشید، مطمئناً متوجه این موضوع می-شوید که پس از خریدتان با چه سرعتی پیامهای مرتبط با نیازتان برایتان ارسال میشود.
مثلاً کافیست که شما در گذشته یا مدت کوتاهی قبل یک گوشی یا … از دیجیکالا خریده باشید؛ شاهد خواهید بود که خیلی سریع پیشنهادهای مرتبط با خریدهای قبلی برایتان ارسال میشود.
این دقیقاً به خاطر الگوریتمهایی است که این شرکت برای سفارشیسازی پیامهای ارسال استفاده میکند. تا اینجا
در بازاریابی پایگاه داده نیز ما دقیقاً باید چنین چیزی را در پیش بگیریم. در این روش، ما تا حد امکان سعی میکنیم با ترکیب دادههای بازههای زمانی مختلف، علایق و خواستههای مشتریان را بشناسیم و سپس بر اساس آنان پیشنهادهای خودمان را برایش ارسال کنیم.
اما یک بازاریاب پایگاه داده حرفهای، کسی است که دادهها شخصیسازی کرده و این پیشنهاد را صرفاً برای کسانی بفرستد که صرفاً تاکنون گوشی یا لوازم مربوط به آن را خریداری کردهاند.
هدف از انجام این کار بالا بردن حداکثری تأثیرگذاری بازاریابی پایگاه داده است و هرچه این تقسیمبندی را دقیقتر و بهتر انجام دهید، قطعاً موفقتر خواهید بود.
دیتابیس مورد استفاده شما ممکن است خارجی یا داخلی باشد
در طی تعاملهایی که با مشتریان انجام میدهید، طبیعتاً میتوانید اطلاعاتی از آنان به دست آوردید تا در زمانهای مناسب دیگر، برایشان پیامکهای مختلفی ارسال کنید.
این روش کاملاً بر اساس دادههای داخلی شرکت انجام میپذیرد و شما برای به دست آوردن اطلاعات تماس مخاطبین، نیاز به هزینههای اضافی ندارید.
اما روش دیگر، استفاده از دیتابیسهای خارجی است؛ مثلاً با یک یا چند شرکت مختلف قراردادی امضا میکنید که درازای ارسال پیام شما به گروههای مخاطبینی که در اختیار دارد، هزینهای به او بپردازید.
هردو روش بالا درصورتیکه بهصورت صحیح اجرا شوند میتوانند نتایج رضایت بخشی برایتان داشته باشند اما در نمونه دوم، چون افراد موردنظر از مشتریان یا کاربران قدیمی خودتان هستند و یک آشنایی اولیه با شما دارند، طبیعتاً احتمال اثربخشی پیامهایتان بیشتر خواهد بود.
چرا باید بازاریابی پایگاه داده را انجام دهیم؟
حالا که فهمیدیم بازاریابی پایگاه داده چیست، نوبت آن است به شما بگوییم مزایای استفاده ازاینرو چیست و چگونه میتواند سودهای زیادی برایتان داشته باشد.
بهصورت کلی، تمامی کسبوکارهای دنیا در تلاش هستند تا با کمترین میزان هزینه، بیشترین تعداد مشتری را جذب کنند و در ادامه و با استراتژیهای مختلف، آنان را به مشتری وفادار تبدیل کنند.
در زیر چند نمونه از اصلیترین مزایای بازاریابی پایگاه داده را برایتان آوردهایم:
1 – کاهش هزینه تبلیغات
بازاریابی پایگاه داده میتواند هزینههای تبلیغاتی شمارا تا حد بسیار زیادی کاهش دهد؛ زیرا شما میتوانید پیامهایتان را بر اساس دادههای بهدستآمده و نیاز و علایق مشتریان، شخصیسازی کرده و درنهایت فقط چیزهایی را برایشان بفرستید که دوست دارند و درنهایت امکان واکنش نشان دادنشان را بیشتر کنید.
2 – سود شرکت را افزایش میدهد
ازآنجاییکه این روش بهصورت کاملاً متمرکز کار میکند، طبیعی است که میزان سودآوری شما نیز افزایش یابد. در بازاریابیهای سنتی، ما برای تمامی افراد پیامهای یکسانی ارسال میکردیم و ازاینرو نرخ تبدیل بسیار پایین بود.
در بازاریابی پایگاه داده، با استفاده از دادههایی که از تعاملاتمان با مشتری داریم میتوانیم تلاشهای بازاریابیمان را کاملاً متمرکز کنیم و فقط روی کسانی سرمایهگذاری کنیم که احتمال بیشتری دارد از ما خریدی انجام دهند.
3 – فروش را افزایش میدهد
به کمک بازاریابی پایگاه داده، شما میتوانید در زمانهای مناسب، بازارهای جدید را تشخیص دهید و با ورود بهموقع به آنان، فروش بالایی را به دست آورید.
بهعنوانمثال اگر دادههایی که از مشتریان به دست آوردهاید را تحلیل کنید، میتوانید به اطلاعاتی زیادی دست پیدا کنید که نشان میدهد خریدهای احتمالی بعدی آنان چه چیزهایی خواهد بود و درنهایت با طراحی کمپینهایی در آن زمینه، خودتان بازار را به دست خواهید گرفت.
از طرفی دیگر، این روش کمکتان میکند هزینههای بیدلیل را کاهش داده و در عین محدود کردن منابع مورداستفاده، بیشترین میزان سود را به دست آورید.
4 – ارتباط ما با مشتریان را بهبود میدهد
تمامی انسانهای روی کره زمین دوست دارند که خریدی انجام دهند که از آن راضی هستند و برای این راضی بودن، محصولاتی که تولید میکنید باید کاملاً بر اساس نیاز و خواسته مخاطبان باشد.
بازاریابی پایگاه داده به دلیل به دست آوردن دادههای راجع به مشتریان از طریق نظرسنجیها، بهروزرسانی محصولات، برگههای خرید …، باعث میشود شما آنان را بهمرورزمان بیشتر و بیشتر بشناسید و درنهایت با تولید محصولاتی خاص و عالی، آنان را راضی کرده و به خرید دوباره ترغیبشان کنید.
اصلیترین و سختترین کاری که یک برند برای موفقیت در بازار میتواند انجام دهد دقیقاً همین ساخت ارتباطات خوب با مشتری است؛ بهصورت که آنان دوست داشته باشند اطلاعاتشان را با ما به اشتراک گذاشته و در بهبود کیفیت محصولات با ما شریک باشند.
5 – محصولاتتان را بهتر توسعه میدهید
هنگامیکه یک محصول وارد بازار میشود و بازخورد مناسبی نمیگیرد، طبیعتاً دلیلی وجود دارد. در چنینی شرایطی، اگر یک پایگاه داده از اطلاعات مشتریانتان داشته باشید میتوانید از دلیل این دلیل مشکل آگاه شوید و در مسیر بهبود آن قدم بردارید.
هنگامیکه بدانید مشتریانتان دوست دارند شما چه بهبودی در محصولاتتان بدهید، میتوانید در مسیر پیشرفت قرار بگیرید و درنهایت با اضافه کردن ویژگیهای مختلف در محصولات، آنان را راضی کنید.
از طرفی دیگر، به کمک این روش شما میتوانید از کسانی که محصولات شمارا خریداری نمیکنند سؤال کنید و دلیل آن را جویا شوید.
بازاریابی پایگاه داده چه چالشهایی دارد؟
بااینکه این روش مزایای بسیاری برای کسبوکارهای مختلف دارد، اما استفاده از آن خالی از چالش و مشکل نخواهد بود.
بهعنوانمثال تحلیل دادهها در این روش کاری سختی زمانبر است و برای انجام آن حتماً باید مهارت لازم را داشته باشید یا آن را به یک فرد متخصص بسپارید.
از طرفی دیگر، ساختاربندی این دادهها نیز امری سخت و دشوار است که باید به کمک تعداد زیادی از افراد و با توجه به قسمتهایی مختلف شرکت انجام شود تا امکان اشتباه به کمترین میزان ممکن برسد.
هر فردی که بخواهد ازاینرو استفاده کند، در ابتدا باید بهصورت کامل با چالشهای آن آشنا بوده و برای برطرف کردنشان راهحلهایی به دست آورد.
در زیر تعدادی از این چالشها را برایتان میآوریم:
- تحلیل دادهها: یکی از اصلیترین چالشهایی که یک تحلیلگر دیتابیس دارد، بیاعتبار شدن دادههای مختلف است. مثلاً هنگامیکه فردی شغل خودش را تغییر میدهد یا برای زندگی به شهری جدید یا محلهای جدید میرود، ایمیل جدید میسازد و از آن استفاده میکند و …، دادههای قبلی که ثبت کرده بیاعتبار شده و شما دیگر نمیتوانید برای بازاریابی از آنان بهره بگیرید. بهصورت کلی، اگر شما پایگاه داده را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنید جلوی افزایش دادههای بیاعتبار را بگیرید، در ماه حدود 2 تا 3 درصد از اطلاعاتتان از دست میرود و این موضوع در مدت یک سال، یکسوم از دادههای دریافتی شما از مشتریان را از بین خواهد برد. مثلاً فرض کنید شما شماره تلفن تعداد زیادی از مشتریان را به دست آوردهاید. بهصورت طبیعی، بسیاری از آنان بهمرورزمان شماره تلفنشان را عوض خواهد کرد و اگر شما برای بازاریابی از این اطلاعات نامعتبر استفاده کنید، قطعاً ضرر خواهید کرد؛ بنابراین اصلیترین چالش این روش بازاریابی، تحلیل دادهها و تشخیص معتبرترین از بین آنان است.
- دقت دادهها: بسیاری از مشتریانی که برای خرید محصولات یا خدمات موردنیازشان به شما مراجعه میکنند، اطلاعات دقیق و درستی را ارائه نخواهند کرد. این میتواند به دلیل اهمالکاری، اشتباهات تایپی و … باشد؛ هرکدام از این اطلاعات اشتباهی که در دیتابیس شما ثبت میشود، کیفیت آن را کاهش داده و انجام بازاریابی از طریق آن دشوارتر و پر ریسک تر خواهد بود. یکی از روشهایی که اکثر کسبوکارهای برای جلوگیری از این مشکلات استفاده میکنند، فیلدهای ورود انتخابی است. مثلاً برای انتخاب شهر، شما میتوانید از چک باکسها یا منوهای کشویی بازشو استفاده کنید تا احتمال غلط تایپی از بین برود.
- اقدام بهموقع رویدادههای مشتریان: همانطور که میدانید، به دست آوردن دادههایی مشتریان بهتنهایی برای انجام بازاریابی پایگاه داده کافی نخواهد بود. مشتریان شما همیشه به یک زمینه خاص علاقه نخواهند داشت و اگر بخواهید در زمانهای نامناسب پیشنهادهای خودتان را به او ارائه دهید، هرگز موفق نخواهید شد. مثلاً فرض کنید شما درزمینهٔ فروش لوازمتحریر فعالیت میکنید. طبیعتاً اطلاعاتی که از این مشتریان به دست آوردهاید بسیار باارزش است و اگر در ماههایی مانند مهر که مدرسهها شروع میشود پیشنهاداتتان را ارسال کنید، قطعاً نتیجه خواهید گرفت؛ اما اگر این کار را در وسط سال تحصیلی یا اواخر آن انجام دهید، قطعاً نتیجه مناسبی نخواهید گرفت. برای استفاده بهموقع از علاقههای زودگذر مشتریان، ابزارهای زیادی وجود دارند که با بخشبندی کردن پروفایل کاربران، شمارا قادر میسازند کمپینهای بازاریابی قدرتمندی بسازید. این باعث میشود که در هر زمان پیشنهادهایی مناسب و شخصیسازیشده برای مشتری بفرستید که احتمال خریدش را افزایش میدهد.
چگونه بازاریابی پایگاه دادهها را انجام دهیم؟
حالا که فهمیدیم بازاریابی پایگاه داده چیست و چه فایدهای برای ما دارد، نوبت آن است که به شما بگوییم چگونه میتوانید آن را انجام دهید تا از این طریق بیشترین بازدهی ممکن را به دست آورید.
توجه کنید که انجام کارهای زیر بهصورت صحیح نیاز به تمرین و مهارت بالایی دارد و در ابتدای یادگیری بههیچعنوان به سراغ استفاده در ابعاد گسترده نروید.
مخاطبان هدفتان را بشناسید
شناسایی دقیق مخاطبان هدف اولین مرحله برای شروع بازاریابی پایگاه داده است. اینکه آنان چند سال سن دارند؟ میزان درآمدشان در ماه و سال چقدر است؟ محل زندگی آنان کجاست؟ علایق و سلایق آنان چیست و … بخشی از فرآیند شناخت مخاطبان هدف به شمار میآیند.
با سایرتیمها همکاری مفیدی داشته باشید
هر شرکتی برای موفقیت درزمینهٔ بازاریابی پایگاه داده، نیاز به همکاریهای مفید و اصولی دارد. اینکه تیمهای فروش، بازاریابی و پشتیبانی با یکدیگر هماهنگ بوده و در راستای جمعآوری اطلاعات مفید برای پایگاه داده همکاری کنند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
نرمافزار مناسب برای کارتان را پیدا کنید
دادههای جمعآوریشده مشتریان تنها زمانی برایتان سودآور خواهد بود که بهصورت عمومی برای افراد مرتبط در دسترس باشد؛ یعنی تمامی افراد سازمان شما بتوانند به آن دسترسی داشته و بخشهای مختلف ازجمله سازماندهی اطلاعات، انواع مختلف داده و … را ببینند.
دادههای مشتریان را جمعآوری کنید
به دادههایی که از مشتریان که در منابع خارجی و داخلی قرار دارند دقت کنید و به کمک آنان شخصیسازی را انجام دهید. این دادهها میتوانند درزمینهٔهای مختلفی مثل کانالهایی که مشتری از طریق آن واردشده، محل زندگی، تأهل، سطح تحصیلات، درآمد و … باشد.
دادهها را در فضای امن نگاهداری کنید و همیشه بکآپ داشته باشید
دادههایی که از مشتریان به دست میآورید بسیار باارزش هستند و درصورتیکه آنان را به هر دلیلی از دست بدهید، باید هزینههای زیادی را پرداخت کنید.
برای همین، همیشه دادههای دریافتی را در محیطی امن نگهداری کرده و دائماً و به کمک نرمافزارهای مختلف از آنان بکآپ تهیه کنید تا در صورت وقوع هرگونه مشکل برای اطلاعات، توانایی بازگشتشان را داشته باشید.
به حریم خصوصی مشتریان احترام بگذارید
توجه کنید که فرآیند بازاریابی پایگاه داده شما نباید باعث خدشهدار شدن حریم خصوصی مخاطبان شود. شما در این روش هدفتان این است که اطلاعات مرتبط برای شناسایی علایق مخاطبان و نهایتاً برطرف کردن نیازشان را به دست آورید و هرگز نباید به سراغ اطلاعات شخصی آنان بروید.
جمعبندی و نتیجه گیری
بهصورت کلی بازاریابی پایگاه داده یعنی ما به کمک اطلاعاتی که از مشتریان قبلی، فعلی یا بالقوه در دسترسی داریم، کمپینهای تبلیغاتیمان را طوری طراحی کنیم که بهصورت کاملاً شخصیسازیشده باشد و تنها برای کسانی فرستاده شود که به محصولات یا خدمات ما علاقه دارند.
در این مقاله از سایت مهدی عراقی، سعی کردیم بگوییم بازاریابی پایگاه داده چیست و در ادامه نحوه طراحی آن را برایتان شرح دادیم.
نظر شما چیست؟ تابهحال ازاینرو بازاریابی استفاده کردهاید؟ تأثیرات آن برایتان چه بوده است؟ خیلی خوشحال میشویم نظرات و سؤالاتتان را در بخش کامنتها بنویسید.